|
|
Home
|
terug naar inleiding
|
|
|
|
Het knopen van Perzische Tapijten
|
Arie M. den Toom, 4 april 2007
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Een Perzisch tapijt wordt vervaardigd met behulp van een weefgetouw. Het
eindresultaat wordt sterk beïnvloed door het aantal kettingdraden
(scheringdraden) dat per cm wordt gebruikt. Hoe meer kettingdraden hoe
fijner het werkstuk zal zijn. Tussen de kettingdraden worden de
inslagdraden geweven. Na elke ingeweven inslagdraad (soms na twee of
drie) volgt een rij knopen. Een knoop bestaat uit een draad die rond
twee kettingdraden is geknoopt en daarna afgesneden. De twee einden van
deze draad, die min of meer verticaal op de geweven onderzijde staan,
vormen de pool van het tapijt.
Het knopen van een tapijt is een zeer arbeidsintensief karwij:
bijvoorbeeld een tapijt met 40 knopen per vierkante cm en een afmeting
van 2 * 3 meter heeft in totaal tweeëneenhalf miljoen knopen. Een goede
knoper of knoopster maakt op een dag 5000 tot 8000 knopen, d.w.z.
voor het genoemde tapijt is dat 350 werkdagen dat is meer dan een jaar werk.
Om sneller te vorderen worden knopen ook wel om vier kettingdraden in
plaats van twee gelegd. Door deze zogenoemde juftiknoop wordt het werk
in een richting beduidend grover en is minder mooi.
Onderaan deze pagina staan de beelden van de animatie met uitleg, klik hier
|
Het knopen verloopt zo snel dat het met het oog nauwelijks te volgen is!
(Deze animatie toont op ware snelheid, continue herhalend, het maken van
één knoop.)
|
|
|
|
|
|
|
|
Soorten van knopen
|
|
|
|
|
Bij het tapijtknopen worden voornamelijk twee soorten knopen gebruikt:
de symmetrische (Turkse) knoop en de asymmetrische (Perzische) knoop. De
oude benamingen tussen haakjes geven aan dat het gebruik van deze
verschillende knopen vooral geografisch bepaald is. De symmetrische knoop
wordt gebruikt voor tapijten afkomstig uit Turkije, de Kaukasus en Armenië. De
asymmetrische knoop wordt voor de overige tapijten gebruikt.
|
Symmetrische knoop
|
|
|
|
Asymmetrische knoop open naar links
|
Asymmetrische knoop open naar rechts
|
|
|
|
Symmetrische juftiknoop en twee voorbeelden van een asymmetrische
juftiknoop
|
Symmetrische verspringende juftiknoop
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voordeel van de symmetrische knoop is dat bij sterke slijtage van de pool
de onderliggende kettingdraden beide bedelt blijven waardoor het kleed
minder kaal lijkt te zijn. Dit voordeel gaat alleen op bij tapijten met
vlakliggende kettingdraden. Omdat bij veel tapijten de kettingdaden bij
het aantrekken van de knoop en door het gebruik van één dikke en een
dunne inslagdraad worden gekanteld is aan de bovenzijde en aan de
onderzijde van twee kettingdraden altijd maar een draad zichtbaar. De
kettingdraden bij een volledig gekantelde ketting liggen dus boven
elkaar, de afbeelding maakt dit duidelijk. Bij het bepalen van het
knopenaantal per vierkante centimeter is het belangrijk te weten of de
kettingdraden zijn gekanteld of niet (zie bepalen knoopdichtheid). |
Asymmetrische knopen op volledig gekantelde kettingdraden
|
|
|
|
|
|
|
|
De knoper maakt de knoop op enige afstand van de inslagdraad en trekt
daarna de knoop tegen de inslagdraad aan. Bij het aantrekken van de
knoop kan ook de mate van kanteling van de kettingdraden worden
gecorrigeerd.
|
asymmetrische knoop na het aantrekken
|
|
|
|
symmetrische knoop voor het aantrekken
|
symmetrische knoop na het aantrekken
|
|
|
|
symmetrische juftiknoop voor het aantrekken
|
symmetrische juftiknoop na het aantrekken
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bovenstaande foto toont symmetrische knopen bij gekantelde kettingdraden,
de dikke inslagdraad is gedeeltelijk verwijderd.
|
Deze foto toont asymmetrische knopen van een kleed met vlakliggende
kettingdraden.
|
|
|
|
|
|
|
|
Bepalen knoopdichtheid
|
|
|
|
|
De knoopdichtheid wordt in de Europese landen aangeduid in knopen per
cm2 , per dm2 of per m2. In Perzië
wordt vanouds de knoopdichtheid aangeduid in "raj", dat is
het aantal knopen per "gereh". Een gereh is 7 centimeter dus
als we de knopen horizontaal en verticaal tellen per gereh en dat
delen door 49 dan krijgen we het aantal knopen per cm2. Het
voordeel van het tellen van het aantal knopen over een oppervlak van 7
* 7 centimeter is dat de bepaling van de knoopdichtheid redelijk
nauwkeurig is. Een telling van het aantal knopen op een oppervlak van
10 * 10 cm is natuurlijk ook prima. Het tellen van de knoopdichtheid
gebeurt aan de achterzijde van het kleed. Let bij het tellen erop of
de kettingdraden in één vlak liggen, aan de achterzijde is dan elke
knoop in de richting van de inslagdraden zichtbaar als twee punten.
Bij een volledig gekantelde ketting is elk knoop in de richting van de
inslag zichtbaar als één punt. De eenvoudigste manier om vast te
stellen of de ketting in één vlak ligt is om te zoeken naar knopen
die slechts een punt laten zien aan de achterzijde. Is er niet één
te vinden dan ligt de ketting waarschijnlijk vlak en moet het aantal
getelde punten in de richting van de inslag door twee worden gedeeld.
|
Horizontaal zijn er 51 knopen per 7 cm en verticaal 58 knopen per 7 cm
, 51 * 58 / 49 = 60 knopen cm2. Dit is een kleed met
volledig gekantelde ketting, de knopen zijn slechts als één punt
zichtbaar.
|
|
|
|
|
|
|
|
De knoopanimatie
De knoopanimatie is samengesteld uit elf beelden die een
indruk geven van alle handelingen. De volgorde is van links naar rechts
en van boven naar onder.
De knoper gebruikt hier een haakje, het is een stukje gereedschap met
aan het einde een haakje en direct daaronder een mes.
|
De rechterkettingdraad wordt opgepakt.
|
|
|
|
De wollen pooldraad wordt naar de opening gebracht.
|
De pooldraad wordt door de opening geschoven.
|
|
|
|
De pooldraad wordt schuin naar links getrokken en het haakje wordt
naar de linkerkettingdraad gebracht.
|
Het haakje wordt onder de linkerkettingdraad door geschoven.
|
|
|
|
De pooldraad wordt tegen de ketting gedrukt en het haakje grijpt de
pooldraad.
|
Het haakje wordt tussen de kettingdraden teruggetrokken en maakt zo de
knoop.
|
|
|
|
De knoop wordt aangetrokken........
|
en met de vinger omlaag geschoven tot op de inslagdraad.
|
|
|
|
Het mes van het gereedschap (haakje) snijdt de draad af.
|
De knoop is gereed en de volgende kan worden gemaakt.
|
|
|
|
afbeeldingen en teksten beschikbaar onder CC-BY-SA/GFDL
|
|